Mukowiscydoza powoduje problemy z funkcjonowaniem układu pokarmowego
Białko CFTR* jest obecne w całym organizmie, co oznacza, że u osób z mukowiscydozą może występować szeroki zakres objawów. Objawy i ich nasilenie mogą się znacząco różnić u poszczególnych osób z mukowiscydozą
Układ pokarmowy
Proces trawienia to rozkładanie pokarmu, np. tłuszczów czy białek, do dużo prostszych związków, które organizm może w łatwy sposób przyswoić. Rozpoczyna się on już w jamie ustnej, a najważniejsza jego część zachodzi w żołądku i jelicie cienkim. Trzustka odgrywa ważną rolę podczas trawienia i wchłaniania składników odżywczych2.
Trzustka
Trzustka wytwarza enzymy, czyli substancje chemiczne wykorzystywane do rozkładania pokarmu.
U osoby z mukowiscydozą przewody trzustkowe mogą zostać zablokowane przez śluz. Utrudnia to enzymom przedostanie się do jelita cienkiego, w którym wykonują swoje zadanie1.
Przewody trzustkowe mogą zostać zablokowane przez śluz
Bez enzymów organizm może mieć problemy z rozkładaniem pokarmu i wchłanianiem niezbędnych składników odżywczych. Może to powodować2:
- słabe tempo wzrostu, opóźnione dojrzewanie i powolny przyrost masy ciała, nawet w przypadku spożywania dużej ilości jedzenia
- częste, tłuste i obfite stolce lub zaparcia.
Z czasem blokady powodowane przez śluz mogą uszkodzić komórki trzustki i zmniejszyć produkcję enzymów2.
Wielu osobom z mukowiscydozą zaleca się − oprócz leków takich jak tabletki z enzymami − przestrzeganie diety odpowiedniej dla mukowiscydozy, która ma zapewnić potrzebne składniki odżywcze i pomóc radzić sobie z objawami ze strony układu pokarmowego2.
* CFTR (ang. cystic fibrosis transmembrane conductance regulator) to błonowy regulator przewodnictwa związany z mukowiscydozą.
Cukrzyca związana z mukowiscydozą (cystic fibrosis-related diabetes, CFRD)
Około 1/3 dorosłych chorujących na mukowiscydozę, cierpi na cukrzycę związaną z tą właśnie chorobą (CFRD) 1.
W miarę upływu czasu uszkodzenie trzustki u osób z mukowiscydozą może spowodować, że będzie ona wytwarzała niewystarczającą ilość insuliny (hormon, który pomaga organizmowi kontrolować stężenie glukozy we krwi). Niewłaściwy poziom insuliny u takiej osoby wywołuje cukrzycę związaną z mukowiscydozą (CFRD) 13.
Niektóre osoby z CFRD muszą więcej pić i częściej oddawać mocz. Czują się bardzo zmęczone, tracą na wadze lub mają problem z przytyciem. Może również występować u nich obniżenie czynności płuc, które trudno wyjaśnić. U innych osób z mukowiscydozą mogą jednak nie występować żadne objawy 13.
W razie wątpliwości dotyczących objawów związanych z mukowiscydozą należy zwrócić się o poradę do lekarza lub pielęgniarki.
Inne objawy związane z trawieniem
U osób z mukowiscydozą mogą wystąpić różne problemy trawienne, które powodują:
- wahania masy ciała –Utrata masy ciała lub problemy z przybraniem na wadze mogą być związane ze zmniejszonym przepływem enzymów trzustkowych do jelita cienkiego. To utrudnia uwolnienie składników odżywczych z pokarmu i wymaga dodatkowej energii organizmu przy zwalczaniu zakażeń. W przypadku osób z mukowiscydozą wiąże się to także z brakiem możliwości wykorzystania cukru ze spożywanych pokarmów1.
- Zespół zaburzeń drożności jelita biodrowego (distal intestinal obstruction syndrome, DIOS) – u niektórych osób z mukowiscydozą z powodu trudności z trawieniem pokarmu może powstawać nietypowo gęsty kał. Może on zablokować jelito cienkie, powodując ból i nudności14. Leczenie DIOS różni się w zależności od nasilenia objawów i stopnia niedrożności4.
- refluks żołądkowo-przełykowy (gastro-oesophageal reflux disease, GORD) - to jeden z najczęstszych problemów trawiennych u osób z mukowiscydozą. Refluks żołądkowo-przełykowy występuje, gdy kwas żołądkowy przemieszcza się w górę do przełyku (przewodu łączącego jamę ustną z żołądkiem). Nazywamy to zgagą2
-
O'Sullivan B, Freedman S. Cystic fibrosis. The Lancet 2009; 373(9678): 1891 ̶ 1904.
-
CF Trust. Digestive system and cystic fibrosis. Available at: https://www.cysticfibrosis.org.uk/what-is-cystic-fibrosis/how-does-cystic-fibrosis-affect-the-body/symptoms-of-cystic-fibrosis/digestive-system#. Accessed February 2019.
-
CF Trust. CFRD. Available at: https://www.cysticfibrosis.org.uk/what-is-cystic-fibrosis/how-does-cystic-fibrosis-affect-the-body/symptoms-of-cystic-fibrosis/cf-related-diabetes. Accessed February 2019.
-
John Hopkins CF Centre. Intestinal Problems. Available at: www.hopkinscf.org/what-is-cf/effects-of-cf/pancreas-gastrointestinal-tract/intestinal-problems/. Accessed February 2019.